Terug in de tijd

 

Het rijksarchief van Brugge was vroeger gehuisvest in een fraai Vlaams renaissance gebouw gelegen in hartje stad, de poortersloge, die teruggaat tot de 14e eeuw. Een forse grauw verweerde houten poort geeft toegang tot de hoog ommuurde patiotuin die een groene oase van serene rust uitstraalt, middenin de jachtige stad. Een klaterende fontein zou de mediterrane sfeer compleet maken. Het rijksarchief is ingericht zoals dat in Kortrijk. Bij binnenkomst meld ik me aan en lever mijn lidkaart in bij de balie, waarna ik toegang krijg tot de lees- en microfilmzaal. Een grijs bebaarde archivaris, die verveeld zijn pensioen zit af te wachten, overziet de leeszaal zoals vroeger mijn surveillanten deden toen ik mijn huiswerk maakte in de studiezaal van het college. Je moet nog net niet vragen of je naar de WC mag gaan. Boze tongen beweren dat velen blij zullen zijn als deze norse functionaris vertrokken zal zijn. Heerst er in de leeszaal een stille rust en mag je er alleen werken met potlood en PC, in de microfilmzaal is het een drukte van belang. Stalen laatjes met een ontelbaar aantal filmrolletjes in witte genummerde kartonnen doosjes worden opengetrokken. Filmrolletjes worden in- en uit de leesapparaten geladen die in een dubbele rij van tien opgesteld staan op lange houten tafels. Bij elk apparaat ligt een genummerd blokje dat het weggenomen filmrolletje in het laatje moet vervangen. Hiermee blijft alles netjes op volgorde. Eenmaal correct in het apparaat geplaatst worden rolletjes met de hand vooruit of achteruit gespoeld, op zoek naar de betreffende doop-, huwelijks- of overlijdensakte. Door het geluid van het spoelen heen hoor je soms een plotse kreet. Kennelijk een hit waarnaar lang gezocht werd. Ook hier wil iedereen de beste zijn. Zelf wilde ik een tweetal processen inzien die een verre voorvader van mijn moeder, een goudsmid, aan zijn broek had gekregen. Op vaste tijdstippen haalt een in een blauwe kiel gestoken onderdanige klerk de opgevraagde stukken op uit het archief en brengt ze met de nodige zorgvuldigheid en voorzichtigheid naar de leeszaal. Hij draagt nog net geen witte handschoentjes ter bescherming van de documenten. Het ontcijferen van deze zeventiende-eeuwse in Oudnederlands handgeschreven procesverslagen viel behoorlijk tegen. Niet iets voor mij. Ruim op tijd worden we gewaarschuwd dat het archief zal sluiten. De norse functionaris wil blijkbaar geen gevaar lopen om een enkele minuut onbetaald overwerk te moeten verrichten.  Ik laat de stukken op tafel liggen en vertrek naar de Markt en neem een terrasje.